ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀਆਂ ਮੱਲਾਂ ਮਾਰਨ ਦਾ ਇੱਛਕ ਖੋਜ਼ੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ

ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਦਬੜ੍ਹੀਖਾਨਾ

ਦੋਸਤੋ ਇੱਕ ਲੰਮੇ ਅਰਸੇ ਮੰਗਰੋਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਇਹ ਫੀਚਰ ਲੈ ਕੇ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਹਾਜ਼ਰ ਹਾਂ। ਇਸ ਵਾਰ ਅਸੀਂ ਆਪਜੀ ਦੇ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਕਰਵਾਉਣ ਲੱਗੇ ਹਾਂ ਫ਼ਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਦਬੜ੍ਹੀਖਾਨਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਤੇ ਗੁਰਸਿੱਖ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਕਿਸਾਨ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਢਿੱਲੋਂ ਨੂੰ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਾਰਵ੍ਹੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਉਪਰੰਤ ਆਪਣੇ ਪੁਸ਼ਤੈਨੀ ਕਿੱਤੇ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਕਰਮ ਬਣਾ ਲਿਆ। 17 ਏਕੜ ਖੇਤੀ ਦੇ ਮਾਲਿਕ 34 ਸਾਲਾਂ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਬੀਤੇ 15 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ    ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਂਅ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੋਹਰੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਮਾਰ ਹੋ ਚੁੱਕਾ ਹੈ।


ਨਵੇਂ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਿਵੇਕਲੀ ਸੋਚ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦਿਲ-ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਬੂਹੇ ਸਦਾ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਰੱਖਣਾ ਅਮਨਦੀਪ ਦੀ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਸਦਕੇ ਹੀ ਅੱਜ ਤੋਂ ਕੋਈ ਸਾਢੇ ਤਿੰਨ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਖਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਮੋੜਾ ਕੱਟਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਵੇਲੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬਾਸਮਤੀ ਪੂਸਾ-1121 ਦੀ ਚੌਥੀ ਫਸਲ ਫਸਲ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। ਂਿÂਸ ਕਾਲਮ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤੀ ਸਦਕਾ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਖਾਸ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ-ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।


ਅਮਨਦੀਪ ਮੁਤਾਬਿਕ ਖੇਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਸਦਕਾ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤਾਂ ਦੇ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਨਿੱਘਰਦੇ ਹੋਏ ਹਾਲਾਤਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਲਾਗਤ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜ਼ੀ ਮਨੋਬਿਰਤੀ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਬਿੱਲਕੁੱਲ ਸਹੀ ਰਿਹਾ।


ਅਮਨਦੀਪ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਜੇ ਕੋਈ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਸਮੱਸਿਆ ਸਿਰਫ ਲੇਬਰ ਦੀ ਹੈ। ਇਸਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨੀ ਦਾ ਸਵੱਬ ਬਣ ਸਕੇ। ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਬਾਸਮਤੀ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਫਸਲ  ਦੇਖ ਕੇ ਸ਼ੁਰੂ-ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਗੁਆਂਢੀ ਕਿਸਾਨ ਸਾਡੇ ਸੀਰੀਆਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਕਹਿ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬਾਸਮਤੀ ਵਿੱਚ ਚੋਰੀ-ਛੁੱਪੇ ਰੇਹ ਪਾਈ ਹੋਵੇਗੀ ਪਰ ਹੁਣ ਸਭ ਦੀ ਬੋਲਤੀ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੇ ਖੇਤ ਕਣਕ ਦੀ 2733 ਕਿਸਮ ਦਾ ਝਾੜ 48 ਮਣ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਰਿਹਾ। ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡ ਹੈ।


ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬਾ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਿਆਂ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੇਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਕਣਕ ਵਿੱਚ ਝਾੜ ਸਬੰਧੀ ਕੁੱਝ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਜ਼ਰੂਰ ਆਈਆਂ ਸਨ ਪਰ ਬਾਸਮਤੀ ਪੂਸਾ-1121 ਦਾ ਝਾੜ ਹਰ ਸਾਲ ਕੈਮੀਕਲ ਵਾਲੀ ਬਾਸਮਤੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਜਾਂ ਭੋਰਾ ਵੱਧ ਹੀ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਕ੍ਰਮਵਾਰ 16, 18, 20 ਕੁਇੰਟਲ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਰਿਹਾ। ਕਣਕ ਵਿੱਚ ਝਾੜ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਾਰੇ ਉਹਨਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਣਕ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਤਜ਼ਰਬੇ ਸਫਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹੀ ਇਹ ਮਸਲਾ ਖੜਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖ ਕੇ ਮੈਂ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚੰਹੁਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ  ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕਦੇ ਵੀ ਰੂਟਾਵੇਟਰ ਜਾਂ ਜੀਰੋ ਟਿੱਲ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਨਾ ਕਰਿਓ, ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ! ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਆਪਣੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਦੇ ਆਧਾਂਰ 'ਤੇ ਉਹ ਕਿਸਾਨ ਭਰਾਵਾਂ ਖੁਸ਼ਕ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਣਕ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇੱਕ ਤਾਂ ਕਣਕ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਉੱਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੂਜਾ, ਖੇਤ ਪਹਿਲਾ ਪਾਣੀ ਵੀ ਬੜੀ ਜਲਦੀ ਪੀ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਕਣਕ ਦੀ ਫਸਲ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ।


ਜਦੋਂ ਗੱਲ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਤੁਰੀ ਤਾਂ ਅਮਨਦੀਪ ਦਾ ਸਪਸ਼ਟ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱੱਚ ਹਰੇਕ ਫਸਲ ਉੱਤੇ ਸਿਰਫ ਗੁਡਾਈ ਦਾ ਹੀ ਖਰਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਲਾਗਤਾਂ ਪੱਖੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਜੀਰੋ ਬਜਟ ਖੇਤੀ ਹੈ।  ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਨਾਜ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਉਪਜੀ ਜ਼ਹਿਰ ਮੁਕਤ ਕਣਕ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਣ ਸਦਕਾ ਅਮਨਦੀਪ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚੋਂ ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ ਦਾ ਭੂਤ ਕਦ ਦਾ ਭੱਜ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਅਮਨਦੀਪ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸਾਡੇ ਸਾਰੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਫੈਸਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਚਾਲੂ ਸੀਜਨ ਤੋਂ ਅਸੀਂ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਹੇਠਲਾ ਰਕਬਾ ਵਧਾ ਕੇ 2 ਏਕੜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਰੀ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਹੇਠ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਹੈ।


ਅਮਨਦੀਪ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਇਹ ਜ਼ਰੂਰ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਕਿਸਾਨ ਤਬਕੇ ਨੂੰ ਕੀ ਲਾਭ ਹੋਇਐ?ਸਾਡਾ ਪਾਣੀ, ਜ਼ਮੀਨ, ਹਵਾ ਸਭ ਪਲੀਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਗੰਧਲ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੈਂਸਰ ਅਤੇ ਇਸ ਵਰਗੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਹੀ ਨਾਮੁਰਾਦ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਸਾਡੀ ਸਰੀਰਾਂ ਨੂੰ ਘੁਣ ਵਾਂਗ ਚਿੰਬੜ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਦਾ ਝੰਬਿਆ ਕਿਸਾਨ ਤਬਕਾ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਧੀਆਂ ਪੁੱਤ ਰੋਜਗਾਰ ਦੀ ਭਾਲ 'ਚ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਪੱਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਅਸੀਂ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਬਾਜ ਨਹੀਂ ਆ ਰਹੇ।

ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਮਨਦੀਪ ਨੇ ਗੱਲ ਇਓਂ ਸਿਰੇ ਲਈ, “ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਸਦਕੇ ਮਨ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਕੂਨ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਨਾਤੇ ਮੈਂ ਜੋ ਕਰਨਾ ਚੰਹੁਦਾ ਸੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਸਦਕਾ ਉਹ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ, ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਫ਼ਖਰ ਹੈ ਕਿ ਮੈਂ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।”

ਅਸੀਂ ਆਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਅਮਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵੱਲ ਮੋੜਾ ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਸ੍ਰੋਤ ਬਣਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਕ੍ਰਿਪਾ ਸਦਕਾ ਆਪ ਵੀ ਕੁਦਰਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿਚ ਨਿੱਤ ਨਵੇਂ ਦਿਸਹੱਦੇ ਸਿਰਜਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰਬਾਣੀ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਰਾਹਾਂ 'ਤੇ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।